همون طور که میدونید برای تعیین ظرفیت خمشی تیرها در روش حدی بال و جان المان های غیر لرزه ای میتواند فشرده و یا غیر فشرده باشد و از نظر آیین نامه مشکلی ندارد لیکن برای مقاطع غیرفشرده، ظرفیت خمشی به نسبت لاغری اجزای مقطع عددی بین 0.7SFy و ZFy خواهد بود در حالی که برای مقاطع فشرده (با فرض اتکای جانبی بال فشاری تیر)، ظرفیت خمشی اسمی مقطع ZFy است. در نرم افزار ایتبس هم در ورژن ۹.۷.۴ و هم در ورژن ۲۰۱۶ برای آنکه فشردگی و یا غیر فشرده بودن مقطع کنترل شود، باید مقاطع المانهای فولادی به صورت دسته بندی خود نرم افزار معرفی شود و نه به صورت SD section.
در صورتی که مقطع توسط کاربر با SD Section ساخته شده باشد چون نرم افزار دسته بندی مقطع را نمی‌فهمد تا فشردگی اجزای مقطع را کنترل کند، مطابق توضیحات ارائه شده در منوال نرم افزار، به طور منطقی نرم افزار مقطع را بدون کنترل فشردگی با ظرفیت خمشی SFy در نظر می‌گیرد و از آنجایی که در تیرهای لرزه بر سازه، فشردگی لرزه ای (مرتبه ای بالاتر از فشردگی معمولی) الزام آیین نامه است و طراحان تیرهای لرزه بر رو فشرده لرزه ای انتخاب میکنند، بنابراین نتایج طراحی نرم افزار به میزان Z/S محافظه کارانه طراحی شده یعنی سازه حدود ۱۵ الی ۲۰ درصد برای مقاطع آی شکل محافظه کارانه طراحی شده البته هرچند برای تیرهای غیرلرزه ای فشردگی مقطع خمشی الزامی نیست اما در ایران مرسوم است که تیرهای فرعی و شاهتیرهای مفصلی و غیرلرزه بر رو هم فشرده میگیرند. لازم به توضیح است این مشکل جدید در نرم افزار ایتبس ۲۰۱۶ نیست، و برخی اساتید نرم افزار از اونجایی که با ورژنهای قدیم کار نکردن و به هر دو نرم افزار قدیم و جدید ایتبس تسلط ندارند، این موضوع رو مطرح میکنن، من به این عزیزان توصیه میکنم یک مسئله رو حتی در ایتبس ۹.۷.۴ بررسی کنن:
اگر در ایتبس قدیم و با روش تنش مجاز هم سازه رو طراحی کنید در صورتی که از مقاطع SD استفاده کنید متوجه میشین که نرم افزار شکل و دسته بندی مقطع رو تشخیص نمیده (یعنی تشخیص نمیده اجزای فشاری مقطع کدام ها هستند و شرایط تکیه گاهی لبه ورق ها چگونه است؟) و اگر فشرده هم باشه٬ نرم افزار غیرفشرده اعلام می‌کنه و تنش خمشی مجاز رو به جای 0.66Fy (معادل 0.9ZFy در روش حدی) برابر 0.6Fy (معادل 0.9SFy در روش حدی) در نظر میگیره و دقیقا مطابق رویکردش در LRFD عمل می‌کنه. برای حل این مشکل بهترین کار روش زیر است:
در نرم افزار مقاطع رو در SD بکشید و مشخصات هندسی مقطع رو یادداشت کنید، بعد مقاطع مشابه با مقاطعتون رو که در نرم افزار هست (آی شکل، باکس و …) پیدا کنید مثلا مقطع دوبل IPE با یا بدون ورق تقویت و مقطع دوبل ناودانی را به صورت فرضی باکس معرفی کنید در نرم افزار، اما چون مقطع باکس نیست باید یه خروجی xml از مقاطعتون بگیرین و مشخصات مقطع رو دستی در فایل xml بر اساس نتایج SD section اصلاح نمایید و مجددا فایل xml رو به نرم افزار معرفی کنید فقط به صورت دستی کنترل کنید و مطمئن شوید که مقطع ترکیبی شما مطابق آیین نامه فشرده و یا فشرده لرزه ای باشد، البته در آیین نامه هم ممکنه شکل مقطع شما در جدول کنترل فشردگی نباشه، باید برای این موضوع با توجه به توزیع تنش در هر یک از اجزای فشاری مقطعتون و نیز گیرداری لبه های ورقها با مقاطع موجود در جدول مشابهت سازی کنید. مقاطع رو هم سعی کنید خودتون مختص پروژتون بسازین. توجه داشته باشین مقاطع نورد شده آی شکل با ورق تقویت رو هم بهتره با همین روش به صورت فرضی آی شکل معرفی کنید.
نویسنده : محمد طالبی
