🔹 احداث فونداسیون بر روی خاک دستی مجاز نمیباشد. در اینجا باید بار را با تمهیداتی به تراز زیر خاک دستی منتقل نمایید. پس اساساً تراز فونداسیون شما تراز زیر خاک دستی خواهد بود. به عنوان یک راه حل میتوانید تراز فونداسیون را به تراز زیر خاک دستی منتقل کنید و در فاصله ایجاد شده یک طبقه #زیرزمین ایجاد کنید. در این حالت باید خاک دستی در این فضا تخلیه شود و ممکن است نیاز به دیوار_حائل پیرامونی داشته باشید که تا تراز روی خاک ادامه می یابد. اگر از وجود خاک متراکم در پشت این دیوار حائل مطمئن هستید میتوانید در تحلیل و طراحی سازه ، تراز پایه را به بالای این دیوار حائل پیرامونی بیاورید. جهت جلوگیری از حرکت جانبی دیوارهای حائل و همچنین تامین کف مناسب در تراز مورد نظر برای اولیه طبقه لازم است که روی دیوارهای حائل یک سقف ایجاد شود. این سقف باید خصوصیات #دیافراگم_صلب را داشته باشد و گرنه فرض بالا آمدن تراز پایه صحیح نخواهد بود.
🔹 اگر به هر دلیل نخواهیم یک طبقه زیرزمین در موقعیت خاک دستی ایجاد کنیم و خاک دستی را نخواهیم برداریم، باید در تراز روی خاک دستی زیر تمامی ستونها یک شمع ایجاد کرده و بار ستونها را از طریق شمع به تراز خاک با مقاومت مناسب منتقل نماییم. در این حالت در زیر ستون ها در تراز روی شمع نیاز به فونداسیون نیست. اما باید به بحث تراز_پایه دقت کافی داشت. اگر میخواهیم تراز پایه را در تراز زیر ستونها در نظر بگیریم، باید خاک مابین تراز پایه و تراز زیر شمع ها متراکم گردند. در غیر این صورت باید تراز پایه را در تراز زیر شمع ها در نظر گرفت و سازه را همراه با شمع اقدام به مدلسازی ، تحلیل و طراحی نمود. در این حالت یا کل فاصله بین تراز زیر شمع و تراز روی اولین سقف باید به عنوان یک طبقه مجزا در نظر گرفته شود و کلیه ضوابط مربوط به یک طبقه مجزا باید در مورد آن دیده شود ( از جمله ضوابط مربوط به انواع نامنظمی مطابق آیین_نامه_۲۸۰۰ ) و یا در تراز روی شمع بین ستونها تیرهایی بسته شود و فضای بین رو تا زیر شمع به عنوان یک طبقه مجزا در نظر گرفته شود. باید دقت نمود که در این حالت ممکن است سازه دچار برخی سختگیری های آیین نامه ۲۸۰۰ نظیر ترکیب_سیستمها_در_ارتفاع و یا ضوابط #شکلپذیری مربوط به مبحث نهم یا دهم مقررات ملی ساختمان گردد. در صورتی که عمق استقرار شمعها در خاک مناسب باشد، میتوان از اتصال پایین شمع ها به یکدیگر در تراز زیر شمعها صرفنظر کرد. نکته مهم دیگری که باید توجه کرد این است که آیا در تحلیل سازه باید #اندرکنش_خاک_و_سازه در نظر گرفته شود یا خیر. مطابق پیوست ۵ آیین نامه ۲۸۰۰ اگر این عمق از ارتفاعی معادل دو طبقه ( که در حدود ۶ متر خواهد بود ) بیشتر نشود نیازی به این موضوع نیست و گرنه باید این اثر مطابق ضوابط مراجع معتبر و یا پیوست ۵ آیین نامه ۲۸۰۰ در تحلیل سازه در نظر گرفته شود. همچنین در محاسبه تنش زیر شمعها باید به فشار ناشی از وزن خاک دستی در حد فاصل زیر تا روی شمع هم توجه نمود.
منبع: مهندس احمدرضا جعفری
